Neuengamme

Oom C. uit Hawaii is over, zoals dat zo mooi heet. Oom C. is 86 en niet alleen gekomen voor familiebezoek. Hij is ook in Nederland om de contactdag van de Stichting Vriendenkring Neuengamme te bezoeken. Oom C. zat aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in het concentratiekamp Neuengamme en heeft dat overleefd. Als chauffeur en belangstellende ben ik – samen met mijn moeder en de dochter van oom C. – afgelopen zaterdag met oom C. meegeweest naar de contactdag.

Ik was onder de indruk. Allereerst van het feit dat de oorlog in de levens van nabestaanden zo lang nog een rol speelt, of je vader nou wel of niet terugkeerde. Onzekerheid over de omstandigheden waaronder hij is overleden, waar hij begraven is en of er nog tastbare herinneringen ergens in een kast liggen. Een van de sprekers toonde de trouwring en horlogeketting van zijn vader, die pas in 2005 opdoken. Een leven met een overlevende die doet of er niets aan de hand is, maar op vakantie in Oostenrijk volledig van slag raakt als hij bars wordt toegesproken in het Duits. Een opvoeding waar ieder conflict vermeden werd, omdat vader daarvan zo van streek raakt.

Fascinerend was het verhaal van de man die in een split second besloot om – ondanks zijn eigen deplorabele fysieke toestand - mee te gaan met de russen die op transport werden gezet en begonnen aan een dodenmars door Duitsland. Op mijn vraag hoe hij dat in die ene seconde besloot, antwoorde hij dat alles beter was dan te blijven, tussen de lijken en de doodzieke mensen. In de auto op weg naar huis realiseerde ik me dat hij alleen tot dat besluit in staat moet zijn geweest omdat hij geestelijk ongebroken was.