Small Lies, Big Lies & Statistics

Wouter Bos, zo meldt NRC Handelsblad, wil op woensdag gehaktdag niet verder wegzinken in technocratisch fetisjisme, maar juist meer aandacht voor voor de uitvoering van het beleid en voor de positie van de onderwijzers, agenten, verpleegsters en andere uitvoerders in de publieke sector. Dat klinkt goed, want we vragen duizenden pagina's verantwoording, maar om nou te zeggen dat we weten wat er gebeurt? Spreadsheetmanagement, noemde iemand het laatst. Ik vond het wel een mooi begrip: het brengt tot uitdrukking dat we de papieren werkelijkheid vaak belangrijker vinden dan de werkelijke werkelijkheid. Maar wat wil onze nieuwe minister van financiën er nou voor in de plaats stellen? Daar zegt hij dan weer niets over.

Dat het toch echt weer tijd wordt om professionals vooral hun werk te laten doen en ze niet zo achterlijk veel te lastig te vallen met dat zelfde technocratisch fetisjisme, betogen drie amsterdamse basisschooldirecteuren in het Parool van vandaag. Hele nare voorbeelden geven ze. Eindeloos moet er vastgelegd worden en in plannen vastgelegd en aan hogere gezagen gerapporteerd. Deugt niet, en ik geef ze groot gelijk. Is het zinvol om van iedere valpartij een rapportage te maken? Nee, natuurlijk niet. Zoen en/of pleister erop en weer verder spelen. Iedere leerkracht die zijn werk goed doet - en dat doen ze - zal het melden als een kind drie keer over een zelfde stoeptegel valt. En dan doen we wat aan die stoeptegel, zodat we niet meer zo veel zoenen en/of pleisters hoeven te verstrekken. Klinkt goed. En dan kunnen we ons weer toeleggen op het overbrengen van kennis.

Maar ja, wat meldt nou Bert Meijer, directeur van De Waaier? "Het opzeggen van de tafels? Dat mag beslist niet meer. Zeker niet als de inspecteur langs komt." Dat was thuis makkelijk te verifiëren. Dochter C. van 8 wist onmiddellijk en zonder enige hapering de tafel van 7 op te zeggen. Dus wat moet ik nou met zo'n opmerking?

Ik hou het erop dat we de twee werelden nog steeds niet bij elkaar hebben kunnen brengen. Het is niet meer dan logisch dat de samenleving aan de professionals vraagt om te vertellen wat ze eigenlijk doen. Want dat we ze maar moet vertrouwen, is de autoriteit van vroeger. En het is helemaal niet zo gek om "wat ze doen" in cijfers vast te leggen. Aan de andere kant is ook niet meer dan logisch dat professionals van de samenleving vragen om ze vooral de ruimte te geven het werk te doen waar we ze als samenleving voor inhuren. En dus niet eindeloos aan hun kop te zeuren om urenstaten en lijstjes met uitgevoerde acties.

Zoals het nu gaat wil de samenleving cijfers waar ze niets mee kan en kan de professional geen verantwoording afleggen omdat we hem maar moeten vertrouwen. Er is nog een hoop werk aan de winkel.