Effect per Euro

Effect per Euro. Het stadhuis gonst er van sinds VVD-wethouder Eric Wiebes het begrip introduceerde. Iedereen doet alsof het nieuw is. En niet alleen nieuw,  maar ook geniaal en briljant. Het zij Wiebes gegund, want het is best lang geleden dat er een VVD-wethouder was die verstandig omging met het geld van de Amsterdammers. Wie herinnert zich niet VVD-wethouder Geert Dales, die ons de Ceresterminal in de haven bracht, waar nooit een containerschip van enige omvang aanlegde en die inmiddels beetje bij beetje wordt ontmanteld? En alsof dat niet genoeg was, deed hij de NoordZuidLijn er bovenop, die geen 1,3 miljard, maar 3,1 miljard euro ging kosten. Om maar eens een VVD-voorganger van Wiebes te noemen.

Alleen, Effect per Euro is helemaal niet nieuw, en ook niet geniaal en briljant. In goed Nederlands heet het waar voor je geld, en het is precies dat waar Amsterdammers recht op hebben. Maar krijgen ze dat ook altijd, wanneer effect per euro de zaligmakende meetlat is? Niet als het gaat om gezonde lucht. Want daar leidt “Effect per Euro” in combinatie met veel te slappe Europese normen nou juist tot een gebrek aan effectiviteit per euro. Dat gaat als volgt.

De wens om gezonde lucht in te ademen, hebben we in normen gegoten. In het geval van gezonde lucht zijn dat na veel onderhandelen tot stand gekomen Europese normen. De Europese normen zijn veel minder streng dan de normen van de Wereld Gezondheidsorganisatie. Zelfs als we in Amsterdam keurig aan die Europese normen voldoen, dan ademen we lucht in die twee keer zo vies is, als die Wereld Gezondheidsorganisatie verantwoord vindt. Maar om dan in ieder geval te voldoen aan die Europese normen, nemen we maatregelen. En om te bepalen wat het meest effectief is, hanteren we de Effect per Euro meetlat. We dokteren precies uit hoe we met een minimale investering kunnen voldoen aan die eisen. En daar gaat het mis.

Want door ons minimaal in te spannen, nemen we het risico van tegenvallers. Doen die zich voor, dan zitten we gelijk weer boven die normen. En dat is wat er is gebeurd. Motoren van auto's bleken viezer dan gedacht, en het duurt ook nog eens langer voordat die auto's worden vervangen. Dus nu zitten we op een aantal plekken nog steeds boven die normen. En dan te bedenken dat we in tijden van crisis minder brandstof gebruiken. Hoe moet het met de gezonde lucht als de economie straks weer aan trekt. Hadden we de lat wat hoger gelegd, dan hadden we misschien blivend voldaan aan die normen.

Maar belangrijker dan dat, is dat Effect per Euro ons vooral op achterstand zet, als we kijken naar het werkelijk doel van onze inspanningen. Het doel is namelijk niet om te voldoen aan de normen, maar om er voor te zorgen dat Amsterdammers schone lucht inademen. Omdat ze dan langer leven, in een betere gezondheid. Omdat Amsterdamse kinderen die last hebben van astma, of andere luchtwegaandoeningen dan prettiger leven. Hadden we onze inspanningen daarop gericht, dan hadden we pas werkelijk waar voor ons geld gehad. Het had misschien wat meer gekost, maar ook echt wat opgeleverd.

Door vol in te zetten op Effect per Euro verliezen we dubbel. De normen halen we niet en de Amsterdammer heeft nog steeds geen gezonde lucht om in te ademen.