Vex en Flast in het Hoger Onderwijs

Flex moet minder flex, en vast minder vast. Daar valt veel voor te zeggen. Een al te flexe samenleving loopt vast op onzekerheid en gebrek aan loyaliteit. Een al te vaste samenleving klampt zich vast aan verworven rechten en is nauwelijks in staat tot verandering. Zoals zo vaak is het dus zaak de juiste balans te zoeken.

Bij de Hogescholen lijkt het mis te gaan. Zij kunnen vanaf volgend jaar veel moeilijker zzp-ers inhuren als gastdocenten, als het aan de Belastingdienst ligt. Volgens de Belastingdienst ontslaan hogescholen hun personeel, om ze vervolgens weer als zzp-er aan te nemen. De hogescholen ontkennen dat ze doen, maar als het waar is, is het natuurlijk een slechte zaak.

De redenering die de Belastingdienst aan zijn opvatting ten grondslag legt, is echter opvallend. De Belastingdienst lijkt ontslaan en op zzp-basis weer aannemen niet zo'n probleem te vinden. Daar gaat het ze niet om. De Belastingdienst lijkt te vinden dat onderwijs niet gegeven kan worden door een vrije ondernemer. Want, zo redeneert de Belastingdienst, hij bepaalt niet zelf wanneer en hoe hij zijn opdracht uitvoert. Een docent wordt immers ingeroosterd en moet zich houden aan het lesprogramma.

Bij zo'n redenering zouden alle alarmbellen moeten gaan rinkelen bij alle zzp-ers in Nederland. Want iedere zzp-er voert zijn opdracht uit op basis van een opdracht (het lesprogramma) en heeft zich daarbij in meer of mindere mate te voegen naar de agenda (het rooster) van zijn opdrachtgever. Vast werk vraagt en verdient een vaste (arbeids)overeenkomst, maar wat is vast voor een ondernemer die zijn geld verdient met verschillende klussen, waaronder het periodiek verzorgen van onderwijs aan soms de ene en dan weer de andere hogeschool? En hoe wenselijk is het met het oog op pensioenopbouw om het ene deel van je inkomen op zzp-basis te verdienen en het andere op basis van een arbeidsovereenkomst? Is het onderwijs er mee gediend als om fiscale redenen een barrière wordt opgeworpen om mensen uit de praktijk op een voor alle partijen prettige manier dat onderwijs te laten verzorgen? De redenering van de Belastingdienst lijkt er allemaal geen boodschap aan te hebben en dat is karig.

De Algemene Onderwijsbond is blij met het standpunt van de Belastingdienst, maar begrijpt dat er wel een oplossing moet worden gevonden voor de echte beroepsbeoefenaren die geen contract willen of niet via een uitzendconstructie willen worden ingehuurd. Dat is een beetje hypocriet. De bond ziet het probleem van zijn achterban opgelost, maar dan wel over de rug van de zzp-ers. Een beetje bond heeft oog voor het belang van de branche waarin zijn achterban werkt. Zo'n bond gaat niet akkoord met een halve oplossing. Want dat is geen oplossing. Een halve oplossing is gewoon het volgende probleem.