Over Ogen en Oren, Ambtenaren en Je Rijk Rekenen

Boeiende kost, dat Parool interview met Eric van der Burg, VVD-wethouder Personeel en Organisatie van Amsterdam. Vooral om de dingen die er niet staan. Want die maken het interview nou juist zo boeiend.

Hij is trots op zijn successen. Het aantal ambtenaren is gedaald, typisch een VVD-ideaal, omdat de gemeente het Afval Energie Bedrijf (de oude afvalverbrander in het Westelijk Havengebied, voor wie de gemeentelijke newspeak niet helemaal kan plaatsen) en het Havenbedrijf heeft verzelfstandigd. Verzelfstandiging betekent dat wat voorheen gemeentelijke diensten waren, nu bedrijven zijn, waarvan de gemeente 100% eigenaar is. De mensen die er werken dienen nog steeds de publieke zaak, maar ze hebben geen aanstelling als ambtenaar meer, maar een arbeidscontract. Zo kan ik het ook, al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat er inderdaad minder mensen werken voor de gemeente. Daarvan is er geen één ontslagen, maar is handig gebruik gemaakt van de vergrijzing; ambtenaren die met pensioen gingen, werden niet vervangen. Hoe goed dat is voor een organisatie, is niet echt een vraag…

Maar zegt Van der Burg, we kunnen ook toe met minder, want we reorganiseren de gemeente zo, dat Amsterdammers nog maar te maken krijgen met één ambtelijke dienst, die in de toekomst geen dienst of afdeling meer heet, maar Cluster. En dat cluster waar Amsterdammer voortaan alleen nog maar mee te maken krijgen, is het Cluster Dienstverlening en Informatie. Daar valt nog wel wat op af te dingen. Amsterdammers zijn geen klanten van de stad, maar burgers van de stad. Dat betekent dat ze invloed willen uitoefenen op wat de stad doet. Alle Clusters die voor de gemeente werken, hebben met Amsterdammers te maken, en dus hebben Amsterdammers te maken met al die clusters. En al die clusters moeten open staan voor wat Amsterdammers vinden en willen. Maar goed, de praktijk is weerbarstig, en Amsterdammers zullen zich door Eric van der Burg niet tot klanten laten reduceren.

Ook de verandering van de manier waarop de stad wordt bestuurd, leidt er volgens Eric van der Burg toe dat de stad met minder ambtenaren toe kan. Of dat waar is, staat nog te bezien; de Raad voor de Stadsdeelfinanciën dacht er anders over. Maar de manier waarop Eric van der Burg het beredeneert, slaat zeker de plank mis. Terecht stelt hij dat de gemeente in het nieuwe stelsel kiest voor verlengd bestuur en hij vertaalt dat in de stelling dat het beleid voortaan in de Stopera wordt gemaakt. Al het beleid? Dat zal meevallen. De stadsdelen krijgen nog steeds een fors aantal bevoegdheden toebedeeld, en een overheid die bevoegdheden uitoefent, moet daar iets van beleid bij maken, anders ontaardt de uitoefening in willekeur. En ook als de Stopera allerhande kaders stelt, zal alleen het verschil tussen stadsdelen enig lokaal beleid noodzakelijk maken. Daar zijn ambtenaren voor nodig, zodat het zich laat aanzien dat Eric van der Burg zich – waarschijnlijk bevangen door verkiezingskoorts - rijk rekent.

Sterker nog, Eric van der Burg lijkt niet helemaal begrepen te hebben wat dat dan inhoudt, verlengd bestuur. In de discussie over het nieuwe bestuurlijk stelsel werd dat begrip vaak omschreven door te zeggen dat de nieuwe bestuurscommissies de ogen en oren van de Stopera zijn. Dat klinkt als “zonder ambtenaren”, maar dat is het natuurlijk niet. Want die (gemiddeld) 15 leden van bestuurscommissies hebben bij het kijken en luisteren ondersteuning nodig. Want alleen maar kijken en luisteren, daar heeft de Stopera niet zoveel aan. Die bestuurscommissies worden gekozen om duiding te geven aan wat er gezien en gehoord wordt. Om die duiding vervolgens om te zetten in een opvatting over wat nodig is in het stadsdeel, en als de bestuurscommissie dat niet zelf kan realiseren, daarvoor te gaan pleiten bij de Stopera. Dat gaat allemaal niet zonder ambtenaren, die op straat voor de commissie kijken en luisteren, ambtenaren die onder leiding van hun politiek bestuur duiden wat wordt gezien en gehoord, en ambtenaren die – ook al weer onder leiding van hun politiek bestuur – de opvattingen over wat nodig is, uitwerken. Het zal duidelijk zijn, verlengd bestuur heeft twee uiteinden, en niet slechts één, die eindigt op Amstel 1.

Het prettige van het interview is wel dat Amsterdammers nu weten dat het geen zin heeft om bij de verkiezingen voor de bestuurscommissies op de VVD te gaan stemmen. Hun taakopvatting laat zich prima duiden aan de hand van de ideeën van hun politiek leider: blind en doof zijn voor wat Amsterdammers in de wijken en buurten van de stad geregeld willen hebben.