17 september, 2014

Het Nieuwe Aanbesteden


Eigenlijk is er met aanbesteden niet zo veel mis. Een organisatie wil een produkt (of dienst) hebben en zoekt een partij die dat produkt kan leveren. De organisatie wil graag dat het produkt voldoet aan bepaalde eisen en wil er niet meer dan een redelijke prijs voor betalen. Dan is het niet zo gek om verschillende leveranciers te vragen wat ze kunnen bieden, wat het moet kosten en dan te kiezen voor het beste aanbod. Iedereen doet het. Een geavanceerde manier om dat te doen, noemen we aanbesteden.

In de wereld van zorg en welzijn gaat het bij dat geavanceerde nog wel eens mis. Aanbesteden in zorg en welzijn is meer dan drie offertes opvragen voor het schilderen van het plafond. Je moet jezelf afvragen wat je nou eigenlijk wilt hebben, en daarvoor moet je beschikken over visie en kennis. Mis je een van beide, dan is de bestelling die je doet, gewoon niet goed genoeg. En voor aanbesteden geldt: je krijgt wat je vraagt. Als je het verkeerde vraagt, krijg je het verkeerde.

Dat is wat je ziet gebeuren bij aanbestedingen van sommige gemeenten op het gebied van zorg en welzijn. Die willen prijzen die onder de bodemprijzen liggen, en toch een redelijke kwaliteit. Maar ja, if you pay peanuts, you get monkeys! Of ze willen zich niet binden, en contracteren voor een periode van een of twee jaar. Dat is voor een aanbieder een veel te korte periode om (financieel en sociaal!) rendabel te investeren. De hoop op verlenging, of de wens voet aan de grond te krijgen, kan er dan nog voor zorgen dat de opdracht niet minimaler dan minimaal wordt uitgevoerd. Nou ja, dat, en de professionele eer van de mensen op de werkvloer. Maar al te lang kun je daar ook niet op speculeren. Ook worden aanbestedingen zo in elkaar gesleuteld dat alleen grote, professionele partijen in aanmerking komen. Daar sneuvelen dan dus ook de sociale firma’s en initiatieven van burgers. En die vonden we nou net zo sympathiek.

Aanbesteden heeft een slechte naam gekregen, door fouten, misbruik, ongelukken en onhandigheid. Vandaar dat iedereen op de banken staat als het gaat over maatschappelijk aanbesteden, buurtbesteden of bestuurlijk aanbesteden. Omdat het niet het normale aanbesteden is en de belofte in zich draagt van kwaliteit van dienstverlening, een prettige manier van omgaan met elkaar en ruimte voor andere aanbieders dan de grote professionele partijen.

Het zal nog de nodige moeite kosten om van het oude aanbesteden af te komen. Omdat er tal van gevestigde belangen mee zijn gemoeid, omdat het een prima manier is om je bezuinigingen te vermommen. Wat dan niet helpt, is die hoeveelheid namen die in omloop is. Het beestje moet een naam hebben, maar dan wel een die je makkelijk omarmt. Niet een die gelijk stof is voor discussie. Het gaat hier niet om ideologische scherpslijperij, of semantiek op de vierkante centimeter. Wie van het oude aanbesteden af wil, heeft een stevige strijd te gaan. Die strijd wordt gevoerd met argumenten, maar ook met aantrekkelijke vergezichten en de juiste woorden. Het is, kortom, ook een kwestie van sales. En daar hoort een aantrekkelijke naam bij.

Mag ik Het Nieuwe Aanbesteden voorstellen? Het Nieuwe Werken heeft tenslotte ook veel plezier gehad van Het Nieuwe Werken, terwijl je toch moeilijk kunt volhouden dat iedereen van Het Nieuwe Werken weet wat het inhoudt. Maar het klinkt lekker.