Kom maar door met die Robots

Er zijn van die verhalen, waarvan je misschien maar beter niet moet achterhalen of ze waar zijn. Daar zijn ze te mooi voor. Zo'n verhaal is wat mij betreft de geschiedenis van de president-directeur van General Motors, die ooit aan een van de vakbondsmannen de nieuwe, geheel geautomatiseerde productielijn voor de nieuwste Chevrolet liet zien. Een klinische, blinkende hal, waar robotarmen auto's in elkaar sleutelden. Wijzend naar dit staaltje vernuft zei de president-directeur tegen de vakbondsman: “mooi hè, en ze staken ook niet”. Dat moest de vakbondsman beamen, en vroeg toen: “maar kopen ze ook auto's?”

Minister Asscher luidde gisteren de noodklok over de toenemende robotisering. Die gaat banen kosten, zonder dat we weten of er ook nieuwe voor in de plaats zullen komen. Alle onheilsverhalen worden vergezeld van de mededeling dat voorspellingen over enorme werkeloosheid als gevolg van technologische voortgang nooit zijn uitgekomen. Maar wie camera's ziet bewaken, stofzuigers zelfstandig ziet stofzuigen en robots helemaal alleen auto's in elkaar ziet zetten, bekruipt toch het gevoel, dat het nu wel eens waar zou kunnen zijn.

Robotisering zou niet alleen werknemers te denken moeten geven, maar ook ondernemers. Want wat heeft het voor zin om te produceren, als er geen klanten meer zijn? Natuurlijk, ook nu leven we in een samenleving waarin veel mensen absoluut niet in staat zijn alle nieuwe producten en diensten te consumeren. Die twee of drie baantjes moeten hebben om rond te komen. En baantjes, geen banen; oproepcontracten, contract-hoppend en meer van dat soort flex-narigheid. Maar werkgelegenheid en welvaart zijn nog steeds zo groot, dat vooral heel veel mensen dat wel kunnen. Hoe dan ook, de wal zal een keer het schip keren. Hoeveel consumenten kan een markt kwijt raken, zonder in de problemen te komen? Bovendien, te veel verliezers in een samenleving geeft onrust, en onrust, zoals bekend, is bad for business.

Als de opbrengsten van de robotisering ook de werknemers ten goede zouden komen, zou dat natuurlijk een zegen zijn. Dan kunnen de werknemers volstaan met minder uren te werken per dag. Meer mensen zouden aan de slag kunnen. En ook de zo vurig gewenste participatiesamenleving zou er een enorme boost van kunnen krijgen. Wie niet zoveel uren naar zijn werk hoeft, omdat een robot meewerkt, maar nog steeds een inkomen heeft, kan voor bejaarde ouders zorgen of lekker in de buurt aan de slag gaan.

Daar zou de discussie over moeten gaan. Hoe verdelen we de waarde die robots creëren? Gaat die naar de ondernemers, of naar iedereen? Keynes, Skidelsky & Piketty, kom er maar in!